Het Maasstad ziekenhuis is een topklinisch opleidingsziekenhuis in Rotterdam Zuid. Het ziekenhuis wil de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren en de medewerkers willen de patiënten de beste zorg en aandacht geven. Het zorgdragen voor goede arbeidsomstandigheden voor de medewerkers is hierbij een randvoorwaarde.
Aanleiding
Echografisten op de cardioafdeling moeten lang in één houding zitten en met één arm kracht zetten om een goed beeld te krijgen en vast te houden. De echografisten doen zo’n 10-14 echo’s per dag en ervaren daarbij klachten aan rug, schouders, armen, nek en polsen. De toenemende omvang van patiënten leidt tot extra klachten bij de echografisten.
Uit eerder door vhp uitgevoerd onderzoek naar de oorzaken van en mogelijke oplossingen voor de ervaren fysieke belasting blijkt dat echografisten een fysiek belastende houding aannemen tijdens het uitvoeren van de echo. Hierbij is sprake van een scheve, geboden en gedraaide rug, opgetrokken schouders en extreme polsstanden. Ook de voeten en armen van de echografisten zijn vaak onvoldoende ondersteund. Het scherm en bedienpaneel bevinden zich vaak niet binnen het aanbevolen reik- en kijkgebied.
Deze knelpunten hangen nauw samen met het werkgedrag: men maakt geen optimaal gebruik van de instelmogelijkheden, beheerst geen andere werktechnieken, steunt niet altijd af waar dat kan, zet onnodig druk op de probe, en/of duwt de patiënt in de juiste houding.
Vanwege de ervaring en kennis van vhp op de echocardio afdeling heeft het Maasstad ziekenhuis ons gevraagd samen met hun medewerkers de ervaren fysieke belasting te verlagen.
Klantvraag
Op arbo-indicatie heeft de leidinggevende van de afdeling ons gevraagd te helpen met het verlagen van de fysieke belasting. Ook is de aanschaf van nieuw echomeubilair vooruit geschoven om onze bevindingen hierin mee te nemen. Vanuit de medewerkers is gevraagd om aanpassingen in de randvoorwaarden (nieuw meubilair, meer tijd per echo). Eerdere interventies laten zien dat dit niet afdoende is. De nadruk in het project ligt daarom op de aspecten van het werk waar de echografisten zelf invloed op hebben: werktechniek, werkhouding en werkgedrag.
Gedurende het project is besloten dat de medewerkers hun persoonlijke leerdoelen opstellen. Het doel hiervan is om het ‘commitment’ van de medewerkers vast te leggen zodat zij zelf verantwoordelijkheid nemen. Ook kan hierop gestuurd worden.
Aanpak
Na een analyse van de werkzaamheden en interview van de echografisten zijn de bevindingen gedeeld. Er is gezamenlijk gereflecteerd op elkaars werktechniek in een ‘best practice’ workshop. Na het opstellen van individuele leerdoelen zijn de medewerkers vervolgens persoonlijk ‘on the job’, dus tijdens de werkzaamheden, getraind in het in de praktijk brengen van de best practices.
De uitdaging in dit project lag in het bewust maken van de medewerkers van hun eigen rol en regelmogelijkheden bij het verlagen van fysieke belasting. Ook vraagt dit een gedragsverandering van medewerkers, waarbij rekening moet worden gehouden met onderlinge verschillen tussen medewerkers. Medewerkers die al klachten ervaren hebben vaak eigen trucjes om de fysieke belasting beheersbaar te houden. Ze kunnen daardoor sceptisch staan tegenover nieuwe tips. Medewerkers die geen of weinig klachten ervaren en het werk al jaren op een bepaalde manier doen, staan ook minder open voor verandering. We hebben gekozen voor een individuele aanpak met voldoende tijd en aandacht per persoon (zowel in de analyse als tijdens de training) in combinatie met een collectieve workshop waarin medewerkers zelf op de eigen en elkaars werktechniek reflecteren. Dit kan de weerstand verminderen waardoor ze een stap maken in hun bewustwording.
Resultaten
Voor aanvang van het project waren medewerkers vooral gefocust op gewenste verbeteringen in de werkomgeving. Zij zagen bijvoorbeeld nieuwe stoelen als dé oplossing voor fysieke belasting. Door in de workshop inzicht te geven in de onderlinge verschillen in werkwijze en hen zelf te laten reflecteren op hun werkhouding aan de hand van foto’s is bewustzijn gecreëerd onder de medewerkers voor de eigen regelmogelijkheden om fysieke belasting te verminderen.
Men heeft in de workshop en tijdens de individuele training in de praktijk kunnen oefenen. Ze hebben persoonlijke feedback en tips gekregen die ook achteraf per mail zijn toegestuurd. Op deze manier heeft iedere medewerker een advies op maat ontvangen, passend bij de specifieke klachten, behoeften, valkuilen en werkwijze.
Daarnaast is aan de teamleider een advies opgeleverd en besproken voor concrete vervolgstappen om het nieuwe gedrag te bestendigen. Ook is duidelijk hoe de randvoorwaarden op orde kunnen worden gebracht voor het faciliteren van de gewenste werkwijze. Hiervoor is draagvlak onder de medewerkers.
Linda Hersbach-Laurens, teamleider polikliniek cardiologie, heeft na het project aangegeven dat de persoonlijke aanpak en aandacht voor fysieke belasting is gewaardeerd door de medewerkers. Het onderwerp is gaan leven en een vast punt op de agenda is geworden in werkoverleggen.
